حدیث درباره ی عقل

حدیث درباره ی عقل

امام على علیه السلام :

حُبُّ الدُّنیا یُفسِدُ العَقلَ وَ یُصِمُّ القَلبَ عَن سَماعِ الحِکمَةِ وَ یوجِبُ اَلیمَ العِقابِ؛

دل بستگى به دنیا، عقل را فاسد مى کند، قلب را از شنیدن حکمت ناتوان مى سازد و باعث عذاب دردناک مى شود.

(مستدرک الوسائل و منبسط المسائل،ج12،ص41)

                               *****

امام على علیه السلام :

مَن لَم یُهَذِّب نَفسَهُ لَم یَنتَفِع بِالعَقلِ؛

هر کس خود را تزکیه نکند، از عقل بهره نمى‏ برد.

نهج البلاغه، خطبه 184

امام على علیه السلام :

 اَلذِّکرُ یونِسُ اللُّبَّ وَ یُنیرُ القَلبَ و َیَستَنزِلُ الرَّحمَةَ؛

یاد خدا عقل را آرامش مى دهد، دل را روشن مى کند و رحمت او را فرود مى آورد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 189 ، ح 3633

امام علی علیه السلام:

لا غِنَی کالعَقلِ، و لا فَقرَ کالجَهلِ، و لا میراثَ کالاَدَب و لا ظَهیرَ کالمُشاوَرَه؛

هیچ ثروتی چون عقل و هیچ فقری چون جهل و هیچ میراثی چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت نخواهد بود.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص478

امام صادق علیه‏ السلام :

اَلنَّومُ راحَةٌ لِلْجَسَدِ وَ النُّطْقُ راحَةٌ لِلرُّوحِ وَ السُّکوتُ راحَةٌ لِلْعَقْلِ؛

خواب مایه آسایش جسم، سخن مایه آسایش جان و سکوت مایه آسایش عقل است.

من لایحضره الفقیه ج 4، ص 402، ح5865

امام صادق علیه السلام :

کمال ادب و مروت در هفت چیز است: عقل، بردبارى، صبر، ملایمت، سکوت، خوش‏اخلاقى و مدارا.

معدن الجواهر ص 59

1-167 - رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:

إذا أراد اللَّه تعالى إنفاد قضائه و قدره سلب ذوى العقول عقولهم حتّى ینفذ فیهم قضاؤه و قدره فإذا قضى أمره ردّ إلیهم عقولهم و وقعت النّدامة.

وقتى خدا بخواهد قضا و قدر خویش را اجرا کند عقل صاحب خردان را میگیرد و قضاى خویش را در باره آنها جارى میسازد، وقتى فرمان وى انجام گرفت عقولشان را باز پس میدهد و پشیمانى رخ میدهد.

نهج الفصاحه

عَرامَةُ الصَّبِىِّ فى صِغَرِهِ زیادَةٌ فى عَقلِهِ فى کِبَرِهِ؛

بازى گوشى کودک در خردسالى اش مایه فزونى عقل در بزرگسالى اوست.

پیامبر اکرم (ص)، نهج الفصاحه ص564 ، ح1940

 امام علی علیه السلام:

بهترین کسى که با او مشورت کنى کسى است که صاحب عقل و علم و تجربه ها و دوراندیشى باشد.

غرر الحکم، ح 4990. 

امام على(ع):

دیدن،با نگاه کردن به وسیله چشم نیست؛زیرا چشم ها گاه به صاحبان خود دروغ مى گویند؛ امّا عقل،کسى را که از او خیرخواهى کند، فریب نمى دهد.

نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 19،ص 173

امام باقر علیه السّلام میفرماید :

 آنگاه که قائم ما قیام کند خداوند متعال عنایت خویش را متوجّه مردم خواهد ساخت آن چنان که عقل آنان را جمع و حلم آنان کامل می گردد

الکافی،ج۱،ص۲۵

هیچ ثروتی چون عقل،وهیچ فقری چون نادانی نیست. هیچ ارثی چون ادب وهیچ پشتیبانی چون مشورت نیست

نهج البلاغه حکمت54

امام حسین علیه السلام:

فراگیری علم و دانش ،معرفت و شناخت را بارور می کند و تجربه های زیاد بر عقل و خرد می افزاید

بحارالانوار ج 75

چون عقل کامل گردد، سخن اندک شود.

نهج البلاغه حکمت71

پیامبرخدا(ص):

کندر بخورید؛کندر هم سوزش قلب را مى ‏برد وهم کمر را محکم و عقل را زیاد مى‏ کند و ذهن را ذکاوت و چشم را جلا مى ‏بخشد و فراموشى را از میان مى‏ برد

بحار الانوارج 59،ص294

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

بوی خوش سبب زیاد شدن عقل می شود

مستدرک الوسائل، ج 1، ص 419

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

پیامبر حجت خدا بر بندگانش است و عقل حجت بین بندگان و خداوند است.

اصول کافی، ج 1، ص 25

 امام على علیه السلام :

یاد خدا عقل را آرامش مى دهد، دل را روشن مى کند و رحمت او را فرود مى آورد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 189 ، ح 3633

پیامبرخدا(ص):

کندر بخورید؛کندر هم سوزش قلب را مى ‏برد وهم کمر را محکم و عقل را زیاد مى‏ کند و ذهن را ذکاوت و چشم را جلا مى ‏بخشد و فراموشى را از میان مى‏ برد

بحار الانوارج 59،ص294

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

بوی خوش سبب زیاد شدن عقل می شود

مستدرک الوسائل، ج 1، ص 419

حضرت محمد(ص) فرمودند:

ای علی ،عقل چیزی است که با آن بهشت و خشنودی خداوند مهربان به دست می آید.

امیرالمومنین علی(ع) فرمودند:

 اندیشیدن همانند دیدن نیست، زیرا گاهی چشمها دروغ می نمایاند، اما آن کس که از عقل نصیحت خواهد به او خیانت نمی کند.

حکمت281

درسهایی از نهج البلاغه 

رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:

رأس العقل بعد الإیمان باللَّه التّودّد إلى النّاس و اصطناع المعروف إلى کلّ برّ و فاجر.

اساس عقل پس از ایمان بخدا دوستى با مردم و نیکوکارى با نیک و بد است.

نهج الفصاحه جلد ۳ حدیث ۱۶۳۶

امام علی علیه السلام:

بهترین کسى که با او مشورت کنى کسى است که صاحب عقل و علم و تجربه ها و دوراندیشى باشد.

غرر الحکم، ح 4990. 

امام علی علیه السلام می فرمایند:

 شرافت آدمی به عقل و ادب است نه به مال و حسب

غررالحکم باب ادب

امام باقر - علیه السّلام - فرمود: آنگاه که قائم ما قیام کند خداوند متعال عنایت خویش را متوجّه مردم خواهد ساخت آن چنان که عقل آنان را جمع و حلم آنان کامل می گردد.

«الکافی، ج 1، ص 25»

امام علی - علیه السّلام - فرمود: ریشة عقل، اندیشه است و ثمره ‌اش سالم ماندن. (از خطا، لغزش و گناه یا عذابآخرت)

«غررالحکم، ح 3093»

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: (عقل) چیزی است که به وسیله‏ی آن خدای بخشنده بندگی می شود و بهشت به واسطه‏ی آن بدست می آید.

«اصول کافی، ج 1، ص 11»

رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:

رأس العقل المداراة و أهل المعروف فی الدّنیا أهل المعروف فی الآخرة.

اساس عقل مداراست و نیکوکاران دنیا نیکوکاران آخرتند.

نهج الفصاحه جلد ۳ حدیث ۱۶۳۵

رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:

العقل فی أمر الدّنیا مضرّة و العقل فی أمر الدّین مسرّة.

عقل در کار دنیا مایه ضرر است و در کار دین مایه سرور.

نهج الفصاحه جلد ۳ حدیث ۲۰۱۰

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : قُسِّمَ العَقلُ عَلی ثَلالَةِ اَجزاء فَمَن کانَت فیه کَمُلَ عَقلُهُ وَ مَن لم تَکُن فیهِ فَلا عَقلَ لَهُ: حُسنُ المَعرِفَةِ بِاللهِ عَزَّوَجلَّ وَ حُسنُ الطّاعَةِ لَهُ وَ حُسنُ الصَّبرِ عَلی اَمرِهِ.

رسول خدا - صلّی الله علیه و آله - فرمود: عقل بر سه قسم تقسیم شده است، هر کسی آن سه را دارا باشد عقل او کامل است و هر کس آن سه را نداشته باشد عقل ندارد: 1. شناخت خوب نسبت به خداوند عزّوجل. 2. خوب اطاعت کردن از خداوند. 3. خوب صبر کردن بر امرش.

«بحارالانوار، ج 1، ص 106»

قال رسول الله - صلّی الله علیه و آله - : (اَلعَقلُ) اَلعَمَلُ بِطاعَةِ اللهِ وَ اِنَّ العُمَّالَ بِطاعَةِ اللهِ هُمُ اَلعُقلاء.

پیامبر اکرم - صلّی الله علیه و آله - فرمود: (عقل) عمل به طاعت (و دستورات) خداوند است و عمل کنندگان به طاعت خداوند، همان عقلاء هستند.

«بحارالانوار، ج 1، ص 131»

حدّ و انتهای عقل، نظر و اندیشه کردن در عواقب کارهاست، و راضی بودن بدانچه تقدیر الهی بر آن جاری گردد

 حدّ العقل النّظر فی العواقب و الرّضا بما یجری به القضاء

غررالحکم.باب عقل و خرد

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: عقل و لشکرش و (نیز) جهل و لشکرش را بشناسید تا هدایت شوید.

«اصول کافی، ج 1، ص 21»

امام علی - علیه السّلام - فرمود: ای بندگان خدا! بدانید که آرزو عقل را بر باد می دهد، وعده های دروغین داده و غفلت می آورده و باعث حسرت می گردد.

«تحف العقول، ص 162»

امام جواد - علیه السلام - فرمود: ملاقات و دیدار با دوستان و برادران - خوب -، موجب صفای دل و نورانیّت آن می گردد و سبب شکوفائی عقل و درایت خواهد گشت، گرچه در مدّت زمانی کوتاه انجام پذیرد.

«امالی شیخ مفید، ص 328، ح 13»

امام جواد - علیه السلام - فرمود: ملاقات و دیدار با دوستان و برادران - خوب -، موجب صفای دل و نورانیّت آن می گردد و سبب شکوفائی عقل و درایت خواهد گشت، گرچه در مدّت زمانی کوتاه انجام پذیرد.

امالی شیخ مفید، ص 328، ح 13

امام موسی کاظم - علیه السلام - فرمود: هر کسی عقل و تدبیرش را مورد استفاده قرار ندهد، دشمنش - یعنی; شیاطین إنسی و جنّی و نیز هواهای نفسانی - به راحتی او را می فریبند و منحرف می شود.

نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص 124، ح 15

امام موسی کاظم - علیه السلام - فرمود: چیزی با فضیلت تر و بهتر از عقل، بین بندگان توزیع نشده است، (تا جائی که) خواب عاقل - هوشمند - افضل و بهتر از شب زنده داری جاهل بی خرد است.«تحف العقول، ص 213»

امام حسین - علیه السلام - فرمود: بینش و عقل و درک انسان تکمیل نمی گردد مگر آن که ـ أهل حقّ و صداقت باشد و ـ از حقایق، تبعیّت و پیروی کند.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 127، ح 11»

امام صادق - علیه السلام - فرمود: بلا برای مؤمن زینت و برای کسی که عقل و فکر دارد کرامت است.

«مصباح الشریعة، ص183»

امام حسن عسکری - علیه السلام - فرمود: نیکوئی شکل و قیافه، یک نوع زیبائی و جمال در ظاهر انسان پدیدار است و نیکو بودن عقل و درایت، یک نوع زیبائی و جمال درونی انسان می باشد.

«بحارالأنوار، ج 1، ص 95، ح 27»

رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:

الاقتصاد فی النّفقة نصف المعیشة و التّودّد إلى النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم.

میانه روى در خرج یک نیمه معیشت است و دوستى با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.

نهج الفصاحه جلد ۲ حدیث ۱۰۵۷

امام علی - علیه السلام - فرمود: عقل هر انسانی پیشوای فکر و اندیشه اوست؛ و فکر پیشوای قلب و درون او خواهد بود؛ و قلب پیشوای حوّاس پنج گانه می باشد، و حوّاس پیشوای تمامی اعضاء و جوارح است.

«بحارالأنوار، ج 1، ص 96، ح 40»

رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:

قوام المرء عقله و لا دین لمن لا عقل له.

اعتبار مرد بعقل اوست و هر که عقل ندارد دین ندارد.

نهج الفصاحه جلد ۳ حدیث ۲۱۰۳

حضرت امام رضا (علیه السلام) :

  عقل‌ شخص‌ مسلمان‌ تمام‌ نیست‌ ، مگر این‌ که‌ ده‌ خصلت‌ را دارا باشد :

1 از او امید خیر باشد ،

2 از بدى‌ او در امان‌ باشند ،

3 خیر اندک‌ دیگرى‌ را بسیار شمارد ،

4 خیر بسیار خود را اندک‌ شمارد ، 

5 هرچه‌ حاجت‌ از او خواهند دلتنگ‌ نشود ،

6 در عمر خود از دانش‌طلبى‌ خسته‌ نشود ،

7 فقر در راه‌ خدایش‌ از توانگرى‌ محبوبتر باشد ،

8 خوارى‌ در راه‌ خدایش‌ از عزت‌ با دشمنش‌ محبوبتر باشد ،

 9گمنامى‌ را از پرنامى‌ خواهانتر باشد .

 10احدى‌ را ننگرد جز این‌ که‌ بگوید او از من‌ بهتر و پرهیزگارتر است‌ .

 تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 467 .

امام سجاد - علیه اسلام - فرمود: کسی که بینش و عقل خود را به کمال نرساند ـ و در رُکود فکری و فرهنگی بسر برد ـ به سادگی در هلاکت و گمراهی و سقوط قرار خواهد گرفت.

«بحارالأنوار، ج 1، ص 94، ح 26»

امام سجاد علیه السلام

منتظرین واقعی در عصر غیبت ، برتر از مردم تمام زمان ها هستند ؛ زیرا آنقدر از سوی خدا عقل و معرفت پیدا می کنند که غیبت و شُهود برایشان فرق نمی کند.

مصباحُ الهُدی ، ص۳۱۹ .

قال أمیر المؤمنین علی(علیه السلام):

العقل غطاء ستیر، والفضل جمال ظاهر فاستر خلل خلقک بفضلک وقاتل هواک بعقلک، تسلم لک المودة، وتظهر لک المحبة.

امیر مؤمنان(علیه السّلام) فرمود:

خرد پرده‌اى است که صحبت را مى‌پوشاند و فضیلت جمالى است آشکار پس نادرستى‌هاى اخلاق خود را با فضیلت بپوشان و با عقل خود،هوس خود را بمیران تا دوستى مردم برایت بماند و محبت تو بر آنها آشکار شود.

الکافی , ج 1 , ص 20.

رسول_اعظم_صلوات_الله_علیه و آله می فرمایند:

قلیل التّوفیق خیر من کثیر العقل و العقل فی أمر الدّنیا مضرّة و العقل فی أمر الدّین مسرّة.

اندکى توفیق به از عقل بسیار، عقل در کار دنیا مایه خسارت است و در کار دین مایه مسرت.

نهج_الفصاحه جلد ۳ حدیث ۲۰۹۷

بانشراحادیث_درثواب_آن_باماشریک_باشید